محمد على شاه قاجار
محمدعلى شاه فرزند مظفرالدين شاه، ششمين پادشاه قاجار و از مخالفان مشروطه است كه به سبب به توپ بستن مجلس شوراى ملى شهرت دارد.
محمدعلی شاه پیش از رسیدن به سلطنت
محمد علي شاه پسر ارشد مظفرالدين شاه و فرزند «ام الخاقان» دختر میرزا تقی خان امير كبير است. او در 1249 ش در تبریز متولد شد. وی در کودکی تحت تعلیم و تربیت یک آموزگار روسی به نام شاپشال زبان و فرهنگ روسی را آموخت. آموزگار روسی وی باعث شد محمدعلی تمایل زیادی به روس‌ها و فرهنگ روسی داشته باشد، تا جایی که سال‌ها بعد در دوران پادشاهی، تصویری از وی با لباس قزاقی نیز به دست مردم افتاد که موجب رنجش مشروطه‌خواهان و مردم شد. محمدعلی شاه تا پیش از پادشاهی با لقب محمدعلی میرزا، ولیعهد مظفرالدین شاه و فرمانروای آذربایجان بود. محمدعلی میرزا که خود نوه دختری امیرکبیر بود، با ملکه جهان دختر کامران میرزا و نوه ناصرالدین شاه ازدواج کرد و حاصل این ازدواج چهار فرزند به نام‌های احمد میرزا، محمدحسن‌میرزا، سلطان محمود میرزا و سلطان مجید میرزا بودند.
دوران سلطنت
محمدعلی شاه در 28 دی 1285 تاجگذاري کرد. او برخلاف جد مادري خود اميركبير، بسيار قشري، خرافه پرست، مستبد، زورگو و كم ظرفيت بود.
هر چند محمدعلی شاه تا پیش از پادشاهی با مشروطه‌خواهان همراه بود اما در پی مرگ پدرش و نشستن بر تخت پادشاهی از همان روز اول بنا را بر مخالفت با مشروطه گذاشت و در اولین اقدام نمایندگان مجلس شورای ملی را به مراسم تاجگذاری دعوت نکرد.
وی با اینکه یک سال پس از رسیدن به قدرت در آبان ۱۲۸۶ ضمن حضور در مجلس شورای ملی سوگند وفاداری به مشروطه یاد کرد، اما کمتر از دو سال پس از تاجگذاری طی تلگرافی به تمامی ولایات و حکام با رد فعالیت مجلس اول تأکید کرد: «این مجلس خلاف مشروطیت است و از این پس مخالفین را سرکوب خواهد کرد.»
محمدعلی شاه پس از آن با شدت و حدت بیشتری به ستیز با مشروطه ادامه داد و پس از چندی کش و قوس سرانجام شمشیر را از رو بست و دستور به توپ بستن مجلس را صادر کرد. دوران حکومت محمدعلی شاه به «استبداد صغیر» مشهور است.
مرگ
وى در روز 16 فروردین 1303 ش به مرض دیابت از دنيا رفت و در كنار قبر پدرش در حرم امام حسین علیه السلام دفن شد. اما قبر او همانند قبر پدرش با موزائيك فرش شده و اثرى از خود قبر نيست.
منابع
- نگاهی به زندگی محمد علي شاه قاجار، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی
- وبگاه تاریخ ایرانی
- عتبات عالیات عراق، دکتر اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، ص 154